Staking en sneeuw ontregelen Schotse universiteit

Bobby Greyfriars bleef er vorige week onbewogen onder. De skyeterriër is zo’n beetje de mascotte van Edinburgh. Volgens de overlevering hield hij veertien jaar lang de wacht bij het graf van zijn baasje. Het beeldje van Bobby bij de begraafplaats Greyfriars keek deze week uit op een stad die langzaam verdween onder een dik pak sneeuw, terwijl stakende vakbondsleden in picket lines stonden voor de universiteitsgebouwen.

De Siberische beer, of in het Verenigd Koninkrijk the Beast from the East, was dan eindelijk gearriveerd. Volgens sommige Schotten hadden ze het nog nooit zo erg meegemaakt. Snelwegen slibten dicht en sommige automobilisten brachten de nacht door in hun voertuig. Voor enkele internationale studenten was dit overduidelijk de eerste kennismaking met Europees winterweer.

De Schotse instellingen zagen zich woensdag gedwongen de deuren te sluiten. En ook donderdag en vrijdag bleven de universitaire gebouwen dicht. Gevolg: afspraken met buitenlandse gasten zoals ik werden afgezegd. Maar belangrijker: studenten hadden geen les en konden zelfs de bibliotheek  - normaal gesproken 24/7 beschikbaar - niet in.

Niet iedereen had evenveel begrip voor de drastische maatregel.  Julia Grubben, een student die na een Utrechtse bachelor Rechten nu in Edinburgh studeert, moest er een beetje om lachen met haar vriendinnen. In Canada krijgen studenten bij -30 graden gewoon een mailtje dat ze op tijd moeten vertrekken. Volgens Julia is er in het Verenigd Koninkrijk sprake van een doorgeslagen Health & Safety-cultuur. Oké, medewerkers moeten veilig naar huis en naar hun werk kunnen, maar de hele uni sluiten vindt ze wat overdreven.

Dat de Utrechtse universiteit afgelopen december om soortgelijke redenen op slot ging, daarvan was ze niet op de hoogte. Waarschijnlijk kun je het als universiteit in dit soort omstandigheden moeilijk iedereen naar de zin maken.

Het universiteitsbestuur van Edinburgh haalde vooral opgelucht adem dat het sneeuwfront niet eerder in de week zijn intrede deed. Vanaf maandag staakten leden van de University and College Union (UCU) drie dagen uit protest tegen plannen voor veranderingen in hun pensioenstelsel. Deze komen uit de koker van de Universities UK, de vertegenwoordiger van meer dan zestig universiteiten in het Verenigd Koninkrijk. Het zou een gotspe zijn geweest als het universiteitsbestuur zelf de boel had platgelegd terwijl medewerkers staakten.

Docenten en onderzoekers vormden begin deze week zogeheten picket lines voor de ingangen van de universiteitsgebouwen om de aandacht te vestigen op hun acties. De omslag van een stelsel van gegarandeerde pensioenen naar pensioenen die afhankelijk zijn van opbrengsten van de inleg, moet volgens de UUK het grote tekort van de pensioenfondsen oplossen. Universiteitsmedewerkers vrezen echter dat ze er straks zomaar 10.000 Britse ponden per jaar bij in kunnen schieten.

Maar volgens The Guardian is er meer aan de hand. Het verzet zou ook gericht zijn tegen het feit dat universiteiten zich steeds meer gedragen als commerciële instellingen met als hoogste doel studenten te trekken met mooie gebouwen en faciliteiten. Inkomsten zijn belangrijker geworden dan het welzijn van medewerkers en de oude publieke opdracht van universiteiten, aldus de krant.

Ook is er ophef over de gages van topbestuurders. De nieuwe principal van de universiteit van Edinburgh moest eerder jaar tegenover de studentenkrant verantwoorden waarom hij - een in de ogen van velen - riant salaris had geaccepteerd. Deze week kwam daar nog eens het nieuws bij dat het verhuizen van de huisdieren vanuit zijn vorige standplaats Hong Kong op kosten van de universiteit gebeurde.

Onder meer voor senior tutor Iris Marchand, ooit student Culturele Antropologie in Utrecht, is de maat vol. Tijdens mijn gesprek met een aantal UU-alumni in Edinburgh gaf zij aan dat het steeds onaantrekkelijker wordt om academicus te worden. Waar vaste aanstellingen steeds onzekerder worden en salarissen achterblijven, was het gegarandeerde pensioen nog een plus.

Als lid van de vakbond UCU doet Marchand mee aan de acties. Ze maakt zich alleen zorgen om de studenten, zeker als er niet snel een akkoord komt. De vakbonden hebben aangekondigd in eerste instantie veertien dagen verspreid over vier weken te willen staken.

De Edinburghse Student Union verklaarde zich solidair met de acties. Afgelopen maandag waren veel studenten aanwezig bij een oploop op het Bristo Square voor de luisterrijke McEwan hall. Studenten zorgden ook voor koffie voor de docenten die buiten in de kou stonden. Inmiddels is een oplossing voor het geschil mogelijk in zicht nu er een bemiddelingspoging is aangekondigd.

De colleges van Julia Grubben werden deze week alleen getroffen door het weer, en dus niet door de staking die alleen voor het begin van de week was afgekondigd. Net als de meeste studenten die ze kent, heeft ze sympathie voor de acties, al merkte ze ook dat sommige studiegenoten zich enigszins geïntimideerd voelden door de picket lines. De rechtenstudent hoopt wel op een snelle oplossing. Nu het einde van het jaar nadert, begint ze met haar afsluitende opdrachten. Dan is het toch wel fijn als er docenten beschikbaar zijn.

Inmiddels weet de universiteit dat de staking kan gaan leiden tot aanvragen voor gedeeltelijke terugbetaling van de collegegelden. Bachelorstudenten uit de EU mogen gratis studeren, maar veel andere studenten betalen torenhoge bedragen om hier onderwijs te mogen volgen.

De colleges die uitvielen door de sneeuw worden verderop in het semester gepland. Ironisch genoeg waren veel docenten die eerder in de week staakten op donderdag en vrijdag bezig om vanaf huis hun studenten hierover te informeren. Niet gemakkelijk als je kinderen hebt en door de sneeuw alle scholen en opvanggelegenheden zijn gesloten. Iris Marchand liet weten op enig moment negentien buurkinderen van werkende ouders in huis te hebben en drie sneeuwpoppen en een iglo in de tuin. Een collega-docent verstuurt nu al automatische replys waarin hij zegt dat hij op dagen dat hij niet staakt alleen tijd heeft voor vragen en problemen van zijn studenten en niet voor andere zaken.  

Deze week zijn er vier stakingsdagen. De sneeuwproblemen zullen dan langzaam verdwijnen. Maar niemand zit als Bobby Greyfriars onaangedaan af te wachten .