Achter de schermen bij de jury van de UU-docentprijzen

Bij de Onderwijsparade op donderdag worden de winnaars van de docentenprijzen 2016 van de UU bekend gemaakt. Hoogleraar Watermanagement Ruud Schotting is al enkele jaren jurylid van de Docentenprijs en de Docenttalentprijs. Hij vertelt hoe de jury tot een beslissing komt.

Al een aantal jaren  maak ik deel uit van de jury van de docentenprijzen van de UU. Ooit  was ik door onze studentenvereniging van Aardwetenschappen, de UGV (nu UAV), voorgedragen en zowaar genomineerd voor de Docentenprijs. Ik behoorde dus bij de beste drie van dat jaar, maar  won helaas niet. 

Ik had op dat moment geen flauw idee hoe de jury tot de nominaties komt en de uiteindelijke winnaars aanwijst.  Mijn beeld was dat de jury bestond uit een aantal bejaarde, uiteraard mannelijke  hoogleraren die op een avondje, onder het genot van een dikke sigaar en een goed glas wijn in de Faculty Club even een shortlist samenstellen. Niets blijkt minder waar.

Daar ben ik achter gekomen toen ik door onze grote roerganger Bert van der Zwaan gevraagd werd om zitting te nemen in de jury van de docentenprijzen.  Als je namelijk ooit gewonnen hebt of genomineerd bent geweest, sta je al snel op de shortlist van de rector om toe te treden tot deze jury. De jury bestaat namelijk uit docenten/hoogleraren van de UU (inclusief UCU) en twee studenten. Bij het benaderen van juryleden wordt al snel gekeken naar voormalige winnaars en hun studievereniging. 

Welkom bij de leukste commissie van Universiteit Utrecht

De voorzitter opent steevast de eerste vergadering met de volgende woorden: “Welkom bij de leukste commissie van Universiteit Utrecht”. Daar heeft de voorzitter zowaar een punt! Het is inderdaad dè leukste universiteitscommissie die we hebben. Ik was dan ook aangenaam verrast hoe zorgvuldig de selectie voor de nominaties plaatsvindt.

Hoe gaat de jury te werk? Allereerst worden alle studieverenigingen gevraagd kandidaten voor te dragen voor de Docentenprijs en Docenttalentprijs. Ze moeten een gemotiveerde aanbeveling schrijven, de kandidaat moet een onderwijsvisie formuleren en twee collegadocenten wordt gevraagd een aanbevelingsbrief te schrijven. Bovendien moet het (onderwijs)cv van de kandidaat meegestuurd worden. Vlak voor Kerst worden de dossiers naar de juryleden gestuurd.

Dit jaar ontvingen we maar liefst zeventien dossiers voor de docentprijs en acht voor de docenttalentprijs. Dat werd een flinke kluif om tijdens Kerst door te nemen.Maar wel een heel lekkere kluif.... Het is ontzettend leuk om de werkwijze en visies van de de allerbeste docenten van de UU samengevat te zien in de dossiers. Ieder jurylid beoordeelt alle dossiers op een aantal vooraf afgesproken zaken en geeft hier punten voor.  Elk jurylid krijgt drie dossiers toegewezen die hij of zij extra grondig moet bestuderen. De secretaris van de jury stelt de eindscorelijst samen en die lijst vormt het uitgangspunt voor de eerste juryvergadering.

Tijdens deze vergadering worden alle kandidaten besproken en vergeleken. Uiteraard is de scorelijst daarbij leidend, maar niet doorslaggevend. Bij de eerste juryvergadering is het doel om unaniem minstens twee genomineerden per prijscategorie aan te wijzen. Dit jaar besloot de jury na rijp beraad per categorie drie genomineerden aan te wijzen, omdat de kwaliteit buitengewoon hoog was en de verschillen erg klein.

De voorgedragen kandidaten komen ook met eigen ideeën die soms heel verrassend zijn. Dit jaar stelde iemand voor om alle mastertentamens af te schaffen en uitsluitend de masterthesis grondig te beoordelen. Volgens deze docent kan de student daarin laten zien wat hij/zij opgestoken heeft van de opleiding en wat hij/zij met die kennis kan doen.

Iedereen die NU een 5.5 wil hebben mag naar voren komen

Een paar jaar geleden gaf een studentenvereniging een inkijkje in de onderwijspraktijk van hun kandidaat. De docent geeft een college voor honderden studenten. Een niet al te moeilijk, dus daar zitten ook studenten bij met een niet al te hoog studie-ethos. Tijdens de aanvang van het allereerste college zegt de docent: “Iedereen die NU een 5.5 wil hebben mag naar voren komen, dan zet ik je naam op een lijst, dan hoepel je op en dan wil ik je nooit, maar dan ook echt nooit meer terug zien”. Geen enkele student stapt naar voren... Ik ben bang dat ik me dit niet kan permitteren. Bij mijn eerstejaars wiskundevak bij Aardwetenschappen zou de halve groep naar voren rennen!

Tijdens de tweede vergadering van de jury mogen de studieverenigingen van de genomineerde docenten een korte presentatie geven waarin ze aangeven waarom zij denken dat hun kandidaat de winnaar moet zijn. Die presentaties hebben zeer gevarieerde vormen: van statische PPT-praatjes door hypernerveuze studenten tot hilarische toneelstukjes in werkkleding en zelfs waagt een vereniging zich aan een volledig gezongen presentatie. De jury  hoopt altijd dat de presentaties extra informatie geven over de kandidaat, en niet een samenvatting van het dossier zijn. 

Het is een feest om te zien hoe enthousiast de studenten over hun kandidaten kunnen zijn. Het belang van de presentaties moet dan ook niet onderschat worden, want ze leiden soms tot significante verschuivingen in de volgorde op de lijst van genomineerden. Na de presentaties wordt er net zolang (of kort) vergaderd tot we unaniem de twee winnaars aanwijzen. Een uiterst zorgvuldig en transparant proces.

Het aantal voorgedragen vrouwelijke kandidaten blijft  sterk achter

In het verleden is wel geconstateerd dat er weinig vrouwelijke winnaars zijn. Bij de jury speelt het geen enkele rol of de winnaars vrouw of man zijn.  Wel constateren we jaar in jaar uit dat het aantal voorgedragen vrouwelijke kandidaten helaas sterk achterblijft bij het aantal mannelijke. Hint!

Ook de verdeling van de winnaars over de verschillende faculteiten neemt de jury niet in beschouwing. Zo is het een feit dat bijvoorbeeld Psychologie door de jaren heen relatief veel winnaars kent en Natuurkunde heel erg weinig. Maar de juryleden weigeren om het verdelingscriterium mee te nemen in de beoordeling. Het gaat echt om de kwaliteit van de individuele docenten. En daarbij speelt evenmin het onderzoeks-cv van de kandidaten een rol. Het gaat hier immers om onderwijsprijzen.

Dus niks geen sigarenwalm en (helaas) geen lekker glaasje wijn in de Faculty Club, maar wèl één oude grijze man, en dat ben ik dus. Inderdaad de allerleukste en meest inspirerende commissie van de hele UU!