Ruben Schalk vond eerste VOC-aandeel: 'Je moet wel nieuwsgierig zijn'

Elk nieuwsmedium besteedde vorige week aandacht aan de vondst van het oudste aandeel van de wereld. Tijdens het schrijven van zijn masterscriptie stuitte geschiedenisstudent Ruben Schalk in het Westfries Archief in Hoorn op dat document. Bijna driekwart jaar moest hij zijn mond houden. "Alleen enkele familieleden en echt goede vrienden kon ik erover vertellen.”Pas vorige week, precies 404 jaar na de dagtekening van het aandeel, werd de vondst wereldkundig gemaakt. Het aandeel is bijzonder omdat het zo oud is, maar ook omdat aantekeningen over dividend-uitkeringen aangeven dat de VOC het financieel veel lastiger had dan tot nu toe gedacht. Hoe was het om middelpunt van al die media-aandacht te zijn?“Hectisch. Je wordt even helemaal geleefd. Ik had niet verwacht dat er zo veel aandacht voor zou zijn. Maar ik moet zeggen dat veel journalisten er echt iets goeds van hebben gemaakt, ook inhoudelijk. Vooral het item van RTL vond ik aardig. Daarin gingen ze met zwart-witbeelden echt in op de historische betekenis van het aandeel.Hoe verklaar je al die belangstelling?“De VOC en de Gouden Eeuw spreken erg tot de verbeelding. Dat merk je telkens weer. Maar daarnaast vonden die kranten en tv-zenders het extra interessant dat een student dat aandeel had gevonden. Van een wetenschapper verwacht je misschien zoiets, maar van een student … Veel mensen denken toch dat je als student alleen maar feest en drinkt. In de reacties op internetsites stond ook een paar keer zoiets als ‘gelukkig dat er ook nog hardwerkende studenten zijn’.” Was het hard werk of was het geluk?“Het was een combinatie van geluk en nieuwsgierigheid, denk ik. Natuurlijk moet je het stuk maar net in handen krijgen, maar je moet er vervolgens ook wat mee doen. Verschillende mensen hebben het document gezien, zonder dat ze de betekenis ervan doorgrondden. Ik was nieuwsgierig genoeg om er net even wat meer aandacht aan te besteden.” Wanneer had je door hoe bijzonder het was?“In eerste instantie dacht ik dat het om een lening ging. Mijn begeleider Oscar Gelderblom vroeg zich naar aanleiding van mijn beschrijving in mijn archiefinventarisatie af of het niet om een aandeel kon gaan. Toen hij een kopie had gezien met de dagtekening van 6 september 1606, kwam de vraag naar boven of dit niet het oudste aandeel ooit kon zijn. Thuis ben ik gaan googlen op ‘oudste aandeel’. Ik kwam terecht op een site waarop een fotokopie van het tot dan toe oudste aandeel stond afgebeeld. Mijn aandeel was 20 dagen ouder. Het geeft dan wel een apart gevoel, als je zo helemaal in je eentje in je kamer tot dat besef komt.”Dat lijkt me prachtig voor je scriptie …“Nou, in mijn scriptie is het stuk alleen maar een voetnoot. Het was niet van groot belang voor mijn onderzoek naar bedrijfsfinanciering van Enkhuizers in de Gouden Eeuw. Ik heb er ook niet bijgeschreven dat het om het oudste aandeel ooit gevonden gaat. Wetenschappelijk is dat ook niet zo interessant.“Helaas wist ik tijdens het schrijven van mijn scriptie nog niets over de aantekeningen over de dividend-uitkeringen.  Die ga ik mogelijk nog opnemen in een wetenschappelijk artikel dat ik naar aanleiding van mijn scriptie wil schrijven.” Waar ben je nu mee bezig?“Ik maak deel uit van het Utrechtse team voor de Academische Jaarprijs. Met dat team willen we een online game ontwikkelen over geld in de Gouden Eeuw. Dat oudste aandeel is natuurlijk een prachtige manier om dat project onder de aandacht te brengen. “Verder begin ik morgen aan een onderzoeksvoorstel voor een promotietraject. Dat heeft overigens niets te maken met de VOC of de Gouden Eeuw. Ik wil onderzoeken hoe universiteiten gefinancierd werden tussen 1500 en 1900.” XB Meer info: www.oudsteaandeel.nl