Capoeiristas draaien, trappen en balanceren

"Ik denk dat het wel eens een hype kan gaan worden", verteltBram Verhavert. Verhavert die vorig jaar afstudeerde aan dekunstacademie in Arnhem is een van de voortrekkers van capoeira inUtrecht. "Ken je dat computerspel Tekken 3? In dat spel gaan tweeanimatiefiguren een gevecht aan. De spelers kunnen aan het beginzelf een vechtvariant kiezen. In een gokhal heb ik me laatst latenvertellen dat capoeira daarbij verreweg het populairst is."

"Ook bij MTV komen we steeds meer in de picture", vult David denOuden, student Biologie, aan. "Misschien dat het te maken heeft metde breakdance-revival, maar in die clip van de Vengaboys en ook inheel veel van die nieuwe R&B-video's zie je vaakcapoeira-bewegingen terugkomen."

Crimineel

Capoeira mag dan volgens beide Utrechtse beoefenaars 'hot' zijn,de geschiedenis ervan is al eeuwenoud. Capoeira was de dans van dezwarte slaven die door de Portugezen vanaf de zeventiende eeuwwerden aangevoerd uit Angola en Mozambique. Zij bootsten in hetritueel vooral de bewegingen van dieren na. Onder druk van hetbrute optreden van de plantagebezitters ontwikkelde de dansvormzich steeds meer tot een manier van zelfverdediging. Bij gebrek aanwapens werd het lichaam het belangrijkste gevechtsmiddel. De angstvan de heersende elites voor de gevechtsdans wordtgeïllustreerd door het feit dat capoeira tot 1930 als eenverboden criminele activiteit werd beschouwd.

Bram: "In Brazilië heeft het nog steeds een beetje hetimago dat kickboksen hier heeft. Asociaal, iets voor de lagereklassen. Toen wij vorig jaar met een groep capoeiristas inBrazilië waren baarden we veel opzien. Europeanen worden inLatijns-Amerika immers gezien als rijk en beschaafd. We kwamenzelfs op televisie. Zo negatief als vroeger is het beeld echterallang niet meer. Langzaam begint ook de stedelijke bovenlaagvan deBraziliaanse bevolking zich voor capoeira te interesseren."

Bram en David maken deel uit van een groep Utrechtsecapoeiristas die in de Gemeentelijke Muziek- en Dansschool op hetDomplein door de gerenommeerde mestre Paul«o de beginselen vanhet Braziliaanse fenomeen wordt bijgebracht. Door de eeuwen heenzijn er in het capoeira diverse stijlen ontstaan waarbij soms sterkwordt afgeweken van de oorspronkelijke gebruiken. De onderlingeverschillen zijn echter niet zo groot als tussen de verschillendestromingen in de oosterse vechtsporten. Iedereen kan met elkaarspelen.

De Utrechters richten zich op het 'regional' waarbij hogedraaitrappen en acrobatische bewegingen als radslagen en dehandstand-overslag tentoon worden gespreid. Gevorderde beoefenaarsmaken zelfs schroefsalto's of flik-flaks en spinnen op het hoofd.Bij alle bewegingen zijn de balanskunsten van de uitvoerder van hetgrootste belang. Iemand die op zijn hoofd staat en gemakkelijk zijnevenwicht bewaart overtroeft de tegenstander.

Humor

De zondagmiddagen op het Lepelenburg zijn ervoor de aangeleerdetechnieken te verfijnen. "Die bijeenkomsten beginnen nu een beetjelandelijke bekendheid te krijgen., vertelt Bram. "Ze worden ook inhet blad voor de Nederlandse capoeiristas Agogôaangekondigd"

Op deze regenachtige zondagmiddag is de groep echter uitgewekennaar een zaaltje 'bij Bram' in een voormalig kraakpand aan dePlompetorengracht. Op de harde houten vloer wringen zich zo'n zesjongens en meisjes in de meest vreemde kronkels. Een enkeling legtzijn hoofd 'geknakt' op de vloer, de benen de lucht induwend. Hetblijken even later de vingeroefeningen te zijn voor het werkelijkecapoeira-spel, het 'jogo'. De capoeiristas vormen klappend enzingend een cirkel. Een aantal van hen bespeelt de 'berimbau', eenboog met een stalen snaar, waaraan een kalebas als klankkast isbevestigd. Anderen gebruiken een tamboerijn. Bram en een jongen metrasta-haar die uit Rotterdam is gekomen hurken tegenover elkaar. Zehouden elkaars handen vast. Op een aanduiding van de bespeler vande berimbau begint het spel van uitdagen en ontwijken in de 'roda',de cirkel. Leunend op één hand worden er trappendebewegingen gemaakt. Elkaar aanraken is echter niet debedoeling.

"Het mooie aan deze sport vind ik het speelse, de humor",vertelt David, die vanwege zijn uitbundige kapsel van zijn mestrede bijnaam 'cabeleira', 'bos met haar', heeft meegekregen. "Bijandere vechtsporten heeft iedereenzo'n verbeten trek rond de mond.Hier zie je alleen ontspannen lachende gezichten." Ook voorstudente farmacie Anke Gabriëls had 'de vrolijkheid' in hetcapoeira een grote aantrekkingskracht. Sinds een half jaar is zeeen fanatiek beoefenaar. "Naast het fysieke aspect komt er met demuziek en de liedjes ook nog wat cultuur bij kijken. Dat vind ikleuk. Als ik het niet zo druk had met mijn studie zou ik welPortugees willen leren."

De vraag of capoeira nu een sport is, een kunst of een dansbeantwoordt Bram Verhavert liever niet. "Voor mij hoeven we niet zonodig in een hokje gestopt te worden. Nu blijft het lekkerongedwongen. Bij een sport denk ik meteen aan wedstrijden enranglijsten. Dat is niet waar capoeira voor mij om draait."

Xander Bronkhorst


Meer informatie op het internet: http://members.tripod.com/~CapoeiraBrasil/