'Hermans kan niet op de automatische piloot regeren'

Niet alleen de minister is nieuw, ook bijna al zijntegenspelers in het parlement, de fractiewoordvoerders op hetgebied van hoger onderwijs. Samen gaan ze uitvechten of en hoe hetregeerakkoord uitgevoerd wordt.




Foto: Nout Steenkamp

Ursie Lambrechts, D66

"De kernvraag is: waarom hoeven basis- en voortgezet onderwijsniet te bezuinigen, en hoger onderwijs wel?" Ursie Lambrechts'doet' de komende jaren namens D66 hoger onderwijs en valt meteenmaar met de deur in huis. "Niet omdat we het hoger onderwijsonbelangrijk vinden, dat is een geheel verkeerd beeld. Maar we zijnbegonnen waar de nood het hoogst is."

"Daar komt nog bij: het hoger onderwijs kan nog op anderemanieren geld binnenhalen, door opdrachten van het bedrijfsleven",zegt Lambrechts, "het basis- en voortgezet onderwijs kunnen datniet."

Tegelijkertijd laten de voorspellingen dat er een tekort aanhoger opgeleiden dreigt Lambrechts niet onberoerd. Maar de D66'stervoegt er meteen aan toe: "Dat betekent niet dat er extra geld naarhet hoger onderwijs moet. Ik zie ook aan universiteiten enhogescholen de trend dat er steeds meer ondersteunend en steedsminder onderwijzend personeel komt. Daar is winst te halen.Kwaliteit is niet altijd een kwestie van extra geld."

Kwaliteit, en niet geld, moet de komende tijd de voornaamstezorg van universiteiten en hogescholen zijn, vindt Lambrechts. "Endan vooral het zichtbaar maken van kwaliteit. Hogescholen enuniversiteiten laten de kwaliteit van hun onderwijs nu onderzoekendoor visitaties, maar dat gebeurt nog te vaak zonder eenduidigemaatstaven."

Mariëtte Hamer, PvdA

Mariëtte Hamer is nieuw in de Kamer, maar niet in het hogeronderwijs. Ze komt van de directie hbo van het ministerie vanOnderwijs en ooit, in 1982, was ze de eerste voorzittervanstudentenbond LSVb. "Zeker, ik heb nog steeds affiniteit met dieclub."

Hamer maakt er geen geheim van dat ze niet enthousiast is overde kortingen die het regeerakkoord voor het hoger onderwijs metzich meebrengt.

In Den Haag bestaat nog steeds het beeld dat 'het wel meevalt'in het hoger onderwijs, zegt Hamer. "Maar met name in het hbo is desituatie nu zeer zorgelijk. De voorrang voor basis- en voortgezetonderwijs is logisch, maar de vraag is: hoe zorg je dat kinderenook dóór kunnen. Allochtonen bijvoorbeeld stromen wel alsvanzelfsprekend door naar het mbo, maar niet naar het hbo. Dat moetanders, en dat kost geld."

Hermans moet het regeerakkoord uitvoeren, geeft Hamer toe. "Enwij ook, we hebben tenslotte onze handtekening gezet. Maar als zichnijpende problemen voordoen, moet je daar toch naar kijken."

Mohammed Rabbae, GroenLinks

"Hoger onderwijs is niet erg belangrijk voor de politiek", zegtMohammed Rabbae. Hij is net begonnen aan zijn tweede periode alsKamerlid en zal ook de komende jaren namens GroenLinks het hogeronderwijs voor zijn rekening nemen.

"Er zijn nog steeds mensen, ook in deze coalitie, die vinden dater genoeg hoog opgeleiden zijn en dat het hoger onderwijs wel watminder toegankelijk kan." Studenten hebben echter niet alleenrendement voor zichzelf, stelt Rabbae, maar ook voor desamenleving. En geld uittrekken voor onderwijs is geen slechteinvestering, zeker niet nu de economie aantrekt. "Je schiet in jeeigen voet als je bezuinigt op hoger onderwijs."

Of daarover zaken zijn te doen met de coalitie durft Rabbae niette voorspellen. "Ik denk dat de manoeuvreerruimte voor de oppositiegroter wordt. Maar of de coalitie hoger onderwijs belangrijk genoegvindt om conflicten erover hoog op te spelen? Ik ben bang vanniet."

Als het over studiefinanciering gaat, verwacht Rabbae meer.Hermans pleitte immers, vóór hij minister werd, voor eennieuw stelsel. Het regeerakkoord biedt daar echter weinig voor."Maar als Hermans geloofwaardig wil blijven, kan hij niet op deautomatische piloot het regeerakkoord uitvoeren."

Wim van de Camp, CDA

"Klassen van 32 kinderen, daar praat je op verjaardagsfeestjesnu eenmaal makkelijker over dan overfundamenteel onderzoek metdeeltjesversnellers." Wim van de Camp, al twaalf jaar CDA- Kamerliden sinds kort hoger-onderwijswoordvoerder, begrijpt wel datbasisonderwijs beter 'ligt' in de politiek dan hoger onderwijs.Maar hij begint zich zorgen te maken. "De eerlijkheid gebiedt tezeggen dat het verkiezingsprogramma van het CDA ook niet gul wasvoor het hoger onderwijs", zegt Van de Camp. "Maar debezuinigingsbedragen waar het nu om gaat - ik denk niet dat datkan."

Dat Van de Camp nu oppositie moet voeren tegen een VVD'er inplaats van een sociaal-democraat maakt hem weinig uit. "Depolitieke kleur van de minister vervaagt zodra hij zijn eerstebegroting heeft opgesteld", voorspelt hij. "Daarna wordt hij vooraleen belangenbehartiger van zijn departement."

In dat opzicht heeft Hermans de wind mee. Van de Camp: "Het zoumij niet verbazen als het hoger onderwijs er in 2002 heel andersvoorstaat, ook als de economie gaat krimpen. Nederland moet hettoch van zijn kennis hebben." Dat wordt nu ook alom gezegd, maartoch moet het hoger onderwijs inleveren, erkent de CDA'er. "Maardat kan veranderen. Vier jaar geleden had ook niemand het overkleinere klassen."

Bibi de Vries, VVD

Rust. Als het aan de nieuwe VVD-woordvoerster Bibi de Vriesligt, is dat wat universiteiten en hogescholen de komende jaren teverwachten hebben. Het hoger onderwijs zal niet opnieuw op de schopgenomen worden. "Als Hermans in staat is rust te brengen, zou datal een grote verdienste zijn."

Intussen moet het hoger onderwijs wel 170 miljoen bezuinigen.Maar, zegt de VVD'ster, "dat zijn geen waanzinnige bedragen, hetgaat om niet meer dan twee procent van het budget. Met de kwaliteitvan het hoger onderwijs is niets mis, hoezeer universiteiten enhogescholen ook klagen. Er is geen reden al te dramatisch tedoen."

Ook op het gebied van de studiefinanciering voorziet De Vriesgeen dramatiek. Dat Hermans vorig najaar nog pleitte voor deafschaffing van de prestatiebeurs, zegt haar niet zoveel. "Hijheeft nu een andere verantwoordelijkheid", merkt ze droogjes op."Volgens het regeerakkoord zal er niet veel veranderen."Regeerakkoord is regeerakkoord, voegt zij er nog aan toe, en datgeldt voor iedereen.

Partijpolitieke sentimenten roept het hoger onderwijs trouwenssowieso niet op, denkt De Vries. Het regeerakkoord bevat maaréén echt VVD-punt: via experimenten moet onderzochtworden of er alternatieven zijn voor het loten bij studentenstops.Voorlopig houdt De Vries haar kruit droog: eerst moet de ministermaar met voorstellen komen. "Maar het is duidelijk: het liefst zienwij de loting verdwijnen. In plaatsdaarvan moet er selectie komen.Hoe? Dat mogen de universiteiten en hogescholen zelf bepalen. Datpas ook bij ons streven naar grotere zelfstandigheid voor hen."

HOP, Hanne Obbink