'Prettige omgeving zorgt ervoor dat ik genuanceerd blijf'

In de kantine van het Langeveldgebouw zitten psychologiestudenten Naima El Hannouche en Susan Mohammadkhani. Gevraagd naar hun gevoelens over de gebeurtenissen van de afgelopen anderhalve week geven beide studenten toe dat er angst is. Naima: "Die eerste avond na de moord ging ik sporten. Ik moest terug in het donker, en dan denk je wel even: 'straks gaan ze de eerste de beste moslim afslachten'." Susan: "Ik ben geen gelovige moslim, bovendien niet Marokkaans of Turks maar Iraans, toch word ik door mijn uiterlijk meegetrokken in deze discussie."

Echt vervelende reacties hebben ze nog niet gekregen. Niet in hun thuisomgeving, niet op de universiteit. Met mede-studenten hebben ze in het geheel niet gesproken over de maatschappelijke tweespalt. Het zijn vooral de politieke uitspraken en de berichtgeving in de media die tot bezorgdheid leiden. Naima: "Die maken dat alle moslims zich verantwoordelijk moeten voelen voor de misdaad van een idioot. Zolang er geen normalisering in de politiek en in de media komt, kun je die ook niet verwachten bij burgers. Susan: "En dan speel je het extremisme in de kaart. Daar ben ik heel bang voor."

Vertegenwoordigers van studieverenigingen van opleidingen met relatief veel allochtone studenten zeggen weinig gemerkt te hebben van veranderde onderlinge verhoudingen. De gebeurtenissen van deze week brachten de studievereniging van rechten JSVU er wel toe te besluiten 'terrorisme' als onderwerp te nemen voor het eerstkomende symposium in maart. Preses Tom Dijkstra: "We waren op zoek naar een actueel onderwerp. Iedereen vond dit het onderwerp wat er op dit moment toe doet. Daar was geen discussie over."

Rechtenstudent en universiteitsraadslid Rachid Belhadi merkt eveneens weinig van discussies over de gebeurtenissen aan de universiteit. Ook Belhadi is bang voor geweldsescalatie en boos over het feit dat hij zich moet verantwoorden voor de acties van een paar gekken. Maar hij zegt blij te zijn aan een universiteit te studeren. "De meningen van de mensen zijn genuanceerd. Ze staan open voor anderen. Deze prettige omgeving zorgt ervoor dat ik zelf ook genuanceerd blijf."

Bij de Utrechtse opleiding Arabische, Nieuwperzische en Turkse talen werden de heftige discussies wel gevoerd. De opleiding kent veel moslimstudenten maar ook studenten afkomstig uit islamitische landen die kritisch staan tegenover het geloof. Dr. Nico Landman wijdde deze week een college aan de gevolgen van de moord van Van Gogh. Volgens Landman zijn er geen studenten die de daad goedpraten. Wel wordt er emotioneel gedebateerd over de vraag wat nu de politieke respons moet zijn en in hoeverre er sprake is van radicalisering.

"Maar onze opleiding heeft inmiddels veel ervaring met dit soort debatten. De hoofddoekjes, de interpretatie van de koran, dat waren natuurlijk al hot issues. We hebben samen een manier gevonden om over dit soort zaken te spreken. De nieuwe discussie verliep op dezelfde wijze. Misschien dat de bezorgdheid nu groter is, maar iedereen spreekt nog steeds frank en vrij. Men voelt zich in ieder geval niet ongemakkelijk hier aan de universiteit."

De Universiteit Utrecht zegt bij monde van woordvoerder Joop Kessels geen aanleiding te zien om bijzondere acties te ondernemen. De UU sluit zich daarmee aan bij de opstelling van de meeste andere universiteiten en hogescholen.

In de pers dook het bericht op dat moordverdachte Mohammed B. op de Hogeschool InHolland in Diemen had gestudeerd, maar de instelling is zich daar niet van bewust. "Wij kennen zijn achternaam niet eens, dus we kunnen dat niet nagaan", zegt een woordvoerder. Ook bij zijn mega-hogeschool zijn geen meldingen van problemen, noch plannen om op te roepen tot waakzaamheid. Wel gaat hij met de nieuwe lector voor publieke meningsvorming praten over het organiseren van debatten.

De Vrije Universiteit heeft maandagavond al een debat georganiseerd. Iedereen sprak zich daar eensgezind uit tegen de moord. Het bestuur van de VU riep per e-mail alle studenten op deel te nemen aan een manifestatie in het Oosterpark dinsdag op de dag van de crematie van Theo van Gogh. Onder de kop "Verbondenheid tussen West en Oost" schreven de islamitische organisatoren: "Deze bijeenkomst biedt niet alleen ruimte om de schok gezamenlijk te verwerken, maar ook om op te roepen waakzaam te zijn tegen extremisme en op te roepen tot tolerantie."

Uiteraard laten ook islamitische studentenorganisaties zich niet onbetuigd. De landelijke Studenten Unie Nederland (SUN) heeft op zijn website een oproep van derden geplaatst om uit protest tegen de moord op zoveel mogelijk websites in Nederland een tekst van Theo van Gogh of van een andere bedreigde publieke figuur, zoals Ayaan Hirsi Ali, te plaatsen. "Dat betekent niet het onderschrijven van de inhoud. Het is wel een signaal dat het recht op vrijheid van meningsuiting voor iedereen standvastig moet worden verdedigd." De Stichting Cosmicus, een landelijke organisatie voor islamitische studenten en alumni, heeft op haar website een pop up met een condoleance aan Theo van Gogh waarin de 'laffe en gruwelijke moord' wordt veroordeeld.

XB/JR/HOP