Verkiezingen voor de Universiteitsraad

Illustratie: Peter Koch

'U-raad kan nog steeds een machtsfactor van betekeniszijn'

Ze lieten al in de eerste maanden hun spierballenzien met een motie van afkeuring over de begroting en dwongen hetcollege van bestuur dit voorjaar tot het schrijven van eenhuisvestingsplan. Maar tegenover de omstreden aankoop van hetKromhoutterrein en de outsourcing van het ACCU stonden zijbetrekkelijk machteloos. Is de Universiteitsraad-nieuwe-stijl detandenloze tijger geworden waarvoor velen vreesden, vroeg hetU-blad aan vier leden van de personeelsgeleding. Of snijdtuniversitaire medezeggenschap ook in het MUB-se tijdperk nog weldegelijk hout?

Voor dr. Jan van Dijk is het antwoord duidelijk. Dedocent/onderzoeker bij Sociale Wetenschappen die in 1997 via deAbvakabo lijst in de U-raad werd gekozen, is behoorlijkteleurgesteld in de gang van zaken en zal niet in de nieuwe raadterugkeren. Dat komt vooral omdat het college van bestuur haarmooie woorden over raadsleden als serieus te nemen gesprekspartnersniet of nauwelijks heeft waargemaakt.

"Volgens het college van bestuur zou de nieuwe U-raad eenplatform worden voor een permanente brainstorm met professionals.Dat klonk prachtig, maar de keren dat ik de afgelopen twee jaar metfundamentele inhoudelijke kritiek op voorstellen ben gekomen, werddaar eigenlijk nooit echt op ingegaan. Pas als de U-raad dreigdedwars te gaan liggen, gingen de noodklokken luiden en kwam men mettoezeggingen. Maar verder leek het er toch vooral op dat hetcollege zijn voorstellen alleen maar zo snelmogelijk aangenomenwilde krijgen. Het college heeft altijd gezegd dat de U-raad geenpolitiek orgaan moet zijn. Maar door zo defensief op kritiek tereageren en niet open het debat in te gaan, hebben de collegeledener zelf juist een politiek orgaan van gemaakt. Maar dan wel metweinig bevoegdheden. De huidige U-raad is vlees noch vis: het isgeen professioneel gezelschap dat bestuurt op hooflijnen. En het isook geen orgaan met voldoende medezeggenschap."

Teleurgesteld

Scheikundige dr. Rien de Bie, een van de twee U-raadsleden dieook al voor de invoering van de MUB in de raad zat en die de oudeen de nieuwe situatie dus goed met elkaar kan vergelijken, is hetin grote lijnen met Van Dijk eens. "Het college van bestuur heeftvan de nieuwe situatie geprofiteerd door veel macht naar zich toete trekken. Er is te weinig invulling gegeven aan het uitgangspuntvan een Universiteitsraad als platform voor overleg en discussie.Twee jaar geleden werd ons door het college bezworen dat deU-raad-nieuwe-stijl de facto op dezelfde manier zou blijvenfunctioneren als voor de invoering van de MUB, maar daar is nietsvan terecht gekomen. Het is heel duidelijk dat wij vergeleken metvroeger bijna niets meer te zeggen hebben. Ik moet zeggen dat mijdat nogal teleurgesteld heeft."

De Bie steekt de hand echter ook in eigen boezem. Want de raaden met name de twaalf personeelsleden daarin hebben in zijn ogenook schuld. "Doordat het systeem van fracties is vervangen door eensysteem waarin raadsleden op persoonlijke titel worden gekozen,heeft het de afgelopen twee jaar goeddeels aan onderling overlegontbroken. Vroeger had je fracties die vooraf overlegden envervolgens met een inhoudelijk standpunt de discussie ingingen. Nuer van overleg nauwelijks meer sprake is, hangt depersoneelsgeleding als los zand aan elkaar. Daardoor zijn we eenveel slechtere gesprekspartner voor het college dan vroeger. Alleenals we als personeelsgeleding in de toekomst gestructureerder gaanoptreden, denk ik dat we onze medezeggenschapfunctie kunnenwaarmaken."

Letterenvertegenwoordiger dr. Erik Kooper erkent dat vanstructureel overleg binnen de personeelsgeleding nauwelijks sprakeis geweest. Maar in tegenstelling tot De Bie en Van Dijk is hijbepaald niet ontevreden over de gang van zaken in zijn eerstezittingsperiode. "Het is waar dat het college van bestuur zich meermacht heeft toegeëigend, maar ik moet de collegeleden nagevendat zij serieus proberen om respons te vinden voor hun voorstellen.Zij luisteren wel degelijk naar argumenten. Kijk maar naar het feitdat er nu op verzoek van de raad een huisvestingsplanwordtgeschreven. Ik heb de afgelopen twee jaar eerlijk gezegd geenmoment de indruk gehad dat het college ons niet serieus nam."

Kooper heeft wel gemerkt dat hij als nieuweling erg zijn wegheeft moeten zoeken en dat dat zeker in het begin wellicht tenkoste is gegaan van een kritische opstelling. "Wat dat betreft iser een duidelijk verschil tussen de leden die via de kiescollegesin de raad zijn gekomen en de Abavkabo-mensen. Die komen uit eensfeer waarin een kritische houding ten opzichte van een bestuurveel meer vanzelfsprekend is. Dat hadden de andere leden toch watminder, maar daar is wat mij betreft zeker het laatste half jaarverandering in gekomen. Aan de andere kant heb ik er geen behoefteaan om die kritische opstelling al te zeer op de spits te drijven.Want ik ben ervan overtuigd dat het college ons als gesprekspartnerzo serieus neemt dat het een voorstel niet zal uitvoeren, als deraad daar in grote meerderheid niet achter staat."

Tanden

Een optimistische visie waar dr. André Manders van deAbvakabo-fractie zo zijn twijfels over heeft. Toch is het Mandersin tegenstelling tot zijn fractiegenoot Van Dijk nog meegevallenwat de raad-nieuwe-stijl heeft kunnen bereiken. "Eigenlijk heefthet college zijn wil maar één maal tegen de zin van deraad doorgezet. Dat was toen werd besloten dat de voorzitter nietmeer bij de collegevergaderingen aanwezig mocht zijn. In vrijwelalle andere gevallen hebben wij invloed gehad op de uiteindelijkebesluitvorming. Ik denk trouwens niet dat dat te maken heeft met dewelwillendheid van het college van bestuur, maar meer met het feitdat de raad regelmatig zijn tanden heeft laten zien. Dat wasoverigens vooral te danken aan de studenten, want eerlijk gezegdheeft de inbreng van de personeelsgeleding mij nogal teleurgesteld.Ik vond veel personeelsleden wel heel erg welwillend tegenover hetcollege van bestuur. Ik heb mijn bondgenoten deze twee jaar meerbij de studenten gevonden. Die waren tenminste bereid om er flinktegenaan te gaan."

Ook voor Manders staat als een paal boven water dat het lauweoptreden van de personeelsleden mede het gevolg was van hun gebrekaan organisatie. Maar wezenlijker is wat hem betreft eenfundamenteel verschil in benadering tussen de Abvakabo-leden en huncollega's. "Dat verschil vloeit voort uit de visie die men heeft opmedezeggenschap. Voor het college van bestuur en voor veelongebonden raadsleden betekent medezeggenschap niet veel meer daneen permanent gezamenlijk overleg, waarin het college de mening vande universitaire gemeenschap peilt en waarin de raad hoogstens eensignaalfunctie heeft. Voor de Abvakabo-ledengaat medezeggenschapverder. Voor ons houdt het in dat je de voorstellen die bestuurderslanceren grondig op hun wenselijkheid en op hun doortimmerdheidbeproeft. Dat wil niet zeggen dat je overal tegen bent, maar weldat je op een kritische manier en onafhankelijk van het college jestandpunt bepaalt.

"Ik heb dit voorjaar niet voor niets gepleit voor het vervangenvan de huidige medezeggenschapsraad door een ondernemingsraad. Inhet regelement van ondernemingsraden staat expliciet dat de ledenhun standpunt bepalen zonder dat de directie daar bij is. Vergelijkdat eens met het huidige reglement van de Universiteitsraad.Volgens ons Utrechtse regelement mag het college van bestuur bijelk overleg aanwezig zijn. Op zo'n manier kun je alspersoneelsgeleding toch nooit onafhankelijk je standpunt bepalen?Maar ja, het hele denken in Utrecht is doordrenkt van de gedachtedat het onfatsoenlijk is om iets buiten het college van bestuur omte doen. Dat wordt als subversief beschouwd. De studenten hebbendaar gelukkig minder last van, maar wil de Universiteitsraad haarkritische functie in de toekomst serieus blijven waarmaken, danzullen ook de ongebonden personeelsleden van die wel erg volgzameopvatting van medezeggenschap af moeten. Ik hoop dat de komendeverkiezingen een strijdbaar gezelschap opleveren. Als dat het gevalis, dan heb ik er alle vertrouwen in dat de U-raad, ondanks haarformele gebrek aan bevoegdheden, de komende tijd wel degelijk eenmachtsfactor van betekenis kan zijn."

Erik Hardeman

Een kopje thee voor een U-raadsstem.

Na bijna drie jaar rust op het verkiezingsfront ishet dit jaar weer raak. Behalve UOO hebben ook OEPS, Brug enMelodie zich gemengd in de strijd om de studentenzetels. En dus ishet campagnetijd. Brug schonk dinsdag een kopje thee.

Het is kwart voor twee in het Educatorium. Jaap Huibers heeftnet het verkiezingsdebat achter de rug en wacht nu op de pauze vaneen college sociale wetenschappen. Want Brug staat klaar met gratiskoffie en thee. Klaar om stemmen te werven voor de verkiezingenvoor de Universiteitsraad.

Vlug worden achter de koffiestand nog wat 'Brug'-postersopgehangen,terwijl Huibers naar de deur van de zaal snel, waartweehonderd studenten naar buiten stormen. Jaap houdt ze met eenglimlach tegen en wijst ze op het feit dat ze om de hoek een gratiskopje koffie kunnen nuttigen.

"Kunnen jullie ons helpen als je straks in de U-raad zit?"vraagt een meisje onzeker. "Jazeker, wij gaan mee met jullie vragenzoals: is onderwijs wel flexibel genoeg voor studenten die naasthun studie moeten werken? Wij kunnen jullie helpen om hier eenoplossing voor te vinden," zegt Huibers opgewekt.

Mariska (19) en Maite (20) denken dat het uitdelen van koffie enthee wel werkt. Ze weten nu in ieder geval dat er eenUniversiteitsraad is waarin studenten meepraten over hetuniversitaire beleid. En dat die studenten hen ook kunnen helpen.Mariska : "Zij staan wat dichter bij het bestuur en kunnen dusgemakkelijker dingen voor je regelen dan als je dat zelf zou moetendoen. Meer computers bijvoorbeeld. Ik zou daar zelf nooit de juistepersoon voor kunnen vinden." Maite denkt dat Brug door het uitdelenvan thee en koffie de U-raad maar vooral zichzelf populairdermaken.

"Kan ik ook op jou stemmen?" vraagt een eerstejaars studente."Natuurlijk," zegt Jaap allervriendelijkst. "Ik heet Jaap Huibers.Ik wil trouwens nog wel even duidelijk maken dat ik hetbelangrijker vind dat je stemt dan op wie je stemt. Dus zeg tegenvrienden en huisgenoten vooral dat ze moeten stemmen."

Het debat, de posters en het uitdelen van koffie en thee is nogmaar het begin. De komende dagen gaat Brug ook collegepraatjeshouden. Want uiteindelijk krijgen 22 duizend studenten eenstembiljet thuis en het zou toch zonde zijn als al die studentenhun stem niet zouden gebruiken.

Aan flyers uitdelen begint Brug niet, want de ervaring is datflyeren toch niet helpt. Voorlopig houdt Brug het bij koffie enthee uitdelen. "Het is een handige manier om meningen te peilen,"zegt Jaap. "We hebben wel het plan om halverwege de campage hettelefoonboek erbij te pakken en gewoon studentenhuizen te bellen,maar dat plan staat nog in de kinderschoenen." Langzaam druppelende studenten de collegezaal weer binnen, een waardevolle politiekeervaring rijker.

Weinig vuurwerk in verkiezingsdebatstudenten

'Internet wordt toch alleen maar gebruikt om naakte vrouwen tebekijken'

Geen verkiezing zonder lijsttrekkersdebat. En dusgingen drie van de vier studentenpartijen dinsdag figuurlijk metelkaar 'op de vuist'. Voor een zaal met zo'n 40 sympathisanten werdhet een beleefde discussie die maar zelden het scherpst van desnede haalde.

Omdat deeltijd-theologiestudent en enig kandidaat van Melodie,Chris Ytsma, zich de avond tevoren om vage redenen heeft afgemeld,gaat de discussie vanmiddag tussen de drie overigestudentengroeperingen. Eerst maar even voorstellen.

UOO-vertegenwoordigers Jade Gundelach en Jop Schaap laten nietna te vermelden dat zij eigenlijk de enige echte studentenpartijzijn. Uiteindelijk zijn zij voortgekomen uit de vroegerestudentenpartijen, waaronder nota bene ook Brug, een mededeling dietot schaapachtige blikken van enkele mede-debaters leidt. Verderstaat het UOO voor 'héél erg veel' en 'héélveel meningen' en wil ze zich sterk maken vooronderwijsvernieuwing, verdieping, ICT, internationalisering en talvan andere mooie dingen.

Brug heeft ook de nodige ambities, met name inhoud toevoegen aande vertegenwoordiging van studenten in de U-raad. Want maaréén studentenpartij is niet bevorderlijk voor debelangenbehartiging van studenten. Voorzitter Jaap Huibers hamertvooral op de bijna 25-jarige traditie van Brug als vereniging meteen brede achterban, dit afgezet tegen het vermeende gebrek aanervaring van het twee jaar oude UOO. Nog voor het debat goed en welis begonnen, vliegt de modder al vrolijk in het rond.

Dan komt Robin Langerak van OEPS aan bod. Hij houdt het simpel:het UOO is de afgelopen twee jaar zichtbaar tekort geschoten inhaar contacten met de achterban en OEPS wil hen middels deverkiezingen dwingen tot eerlijke participatie en betereprofilering van de studentenfractie.

Signaal

Bij gebrek aan inhoudelijke verschilpunten spitst het debat zichtoe op de vraag wat de twee nieuwkomers nu eigenlijk aan meerwaardekunnen brengen. "Leuk dat Brug inhoud wil toevoegen aan wat wijdoen, maar moet dat nou echt in een aparte partij?" vraagt JadeGundelach (UOO) zich af. "En bovendien: wat is breed? Wij hebbenkandidaten uit vrijwel alle faculteiten. Brug bestaat voor tachtigprocent uit rechtenstudenten."

OEPS wordt vriendelijk bedankt voor het uitlokken van deverkiezingen, maar krijgt de vraag wat de 'eerlijke participatie'waar lijsttrekker Langerak de mond van vol heeft, nu preciesinhoudt. Deze geeft toe dat dat een beetje een loze kreet is, entovert dan onverwacht een verrassende aap uit de mouw: inhoudelijkbestaat er eigenlijk geen enkel verschil tussenzijn partij en UOO.Hij heeft met de oprichting van OEPS alleen een signaal willenafgeven om het ingeslapen UOO wakker te schudden. Nu dat gelukt is,zou het best kunnen dat de partij weer wordt opgeheven en dat degekozen OEPS-kandidaten verder gaan als UOO-lid.

Terwijl de zaal verbluft grinnikt en Huibers nog snel evenverklaart dat het grote aantal rechtenstudenten op de Brug-lijstkan worden verklaard uit het feit dat er per kandidaat eencampagnevergoeding wordt uitgekeerd, besluit spreekstalmeester enU-raadsvoorzitter Johan Janssen dat het tijd wordt voor deinhoud.

"Wat zouden jullie doen met tien miljoen?" is zijn concretevraag. De student-politici slagen er maar met moeite in om concreette worden. Brug ("tien miljoen is niet veel") en UOO willen hetgeld allebei spenderen aan onderwijsvernieuwing en beterestudentenvoorzieningen. OEPS ziet meer brood in het digitaliserenvan de universitaire papierberg. "Dan doe je tenminste iets zinnigsvoor het milieu", spreekt de voormalige PSO'er in Langerak.

Naarmate het debat vordert blijkt OEPS niet alleen de meestdoordachte maar ook de meest originele standpunten uit te dragen."Studenten zijn verwend", vinden Langerak en zijn collega Brandsma."De prioriteit in het universitaire beleid moet bij onderwijsliggen en niet bij studentenvoorzieningen zoals sport, cultuur enthuisaansluitingen op Internet ("want die worden toch alleen maargebruikt om naakte vrouwen te bekijken"). Eensgezind bestrijdenBrug en UOO dit standpunt met het argument dat academische vormingonontbeerlijk is en dat er dus zeker niet mag worden beknibbeld opstudentenvoorzieningen.

Even lijkt het debat vaart te krijgen, maar dan zit het er alweer op. Een ongeduldige docent wil de zaal in voor het doelwaarvoor de U-raad hem heeft neergezet: goed onderwijs. Terwijlruim honderd niets vermoedende studenten zich naar binnenworstelen, vertrekken de kandidaten naar elders voor hunverkiezingscampagnes: op de bres voor nog beter onderwijs.

Nathan Vos & Erik Hardeman

Hoe zat het ook weer?

- De Universiteitsraad (koosnaam: U-raad) is het hoogstemedezeggenschapsorgaan van de Universiteit Utrecht. Twaalfpersoneelsleden en twaalf studenten bespreken er met het collegevan bestuur (zeg maar de Raad van Bestuur van de universiteit) hetbeleid. Sommige beslissingen mag het college van bestuur alleennemen wanneerde U-raad ermee instemt. Op veel andere punten heeftde U-raad alleen de bevoegdheid om het college een advies mee tegeven.

- De Wet Modernisering Universitaire Bestuursstructuur (MUB) diein 1997 in werking trad, ontnam de Universiteitsraad veelbevoegdheden, met als belangrijkste het vaststellen van debegroting. Die bevoegdheid ging naar het college van bestuur. Overdie begroting mag de U-raad nu alleen nog maar adviseren.

- Elk jaar zijn er verkiezingen voor de studentenzetels; in deoneven jaren wordt er ook gestemd voor de personeelszetels

- Voor invoering van de MUB waren alle U-raadsleden lid van eenfractie. Er waren drie personeelsfracties (NWP, Verbinding '91 enPWP) en drie studentenfracties (PSO, Brug en FCSU). Na invoeringvan de MUB werd in Utrecht gekozen voor een Universiteitsraad dieals representatief gesprekspartner van het college van bestuur zougaan fungeren. Dat kon volgens alle betrokkenen het best doorkiescolleges in te stellen die voor elk cluster van faculteitengoede kandidaten voor de personeelszetels zouden zoeken. Het nieuweUniversitair Overleg Orgaan (UOO) zou een representatieve lijst vantwaalf studenten samenstellen voor de studentenzetels. Op diemanier zouden verkiezingen overbodig zijn.

- De vakbond Abvakabo vond de personeelskandidaten in 1997echter allesbehalve representatief en voelde ook weinig voor eenrol als louter gesprekspartner. Op de valreep kwam zij daarom meteen eigen lijst. Daardoor moesten voor acht van de twaalfpersoneelszetels toch verkiezingen worden gehouden. Vier van dieacht zetels gingen naar Abvakabo-mensen. Ook dit jaar komtAbvakabo, nu samen met de andere bonden, met een eigen lijst.

- Bij de studenten leverde UOO twee jaar lang de kandidaten,zodat verkiezingen niet nodig waren. Dit jaar is dat anders omdatzowel Brug als de nieuwe formaties OEPS en Melodie aan deverkiezingen meedoen.

- Omdat noch de bonden noch de kiescolleges voor alle zetels eenkandidaat konden vinden, zijn voor zes van de twaalfpersoneelszetels geen verkiezingen nodig (zie pag. 16). De twaalfstudentenzetels zijn dit jaar wel allemaal inzet van deverkiezingsstrijd.