Yamanouchi steekt miljoenen in Utrechts reumaonderzoek

Aanleiding voor de Japanners om het aan de faculteitDiergeneeskunde gelieerde biotechbedrijf te benaderen was derecente ontwikkeling door de Utrechtse immunologe dr. Marca Waubenvan een eiwit dat mogelijk als basis kan dienen voor een vaccintegen reumatoïde arthritis. Deze ziekte, in de volksmond reumagenoemd en behorend tot de sinds de Bijlmerenquête beruchtegroep auto-immuunziekten, kenmerkt zich door het feit dat hetafweersysteem van reumapatiënten lichaamseigen kraakbeencellenin de gewrichten aanvalt en vernietigt omdat ze die cellen tenonrechte aanziet voor lichaamsvreemde cellen. Die vergissing is hetgevolg van zogeheten mimicry, wat wil zeggen dat de kraakbeencellenop hun celwand eiwitten 'presenteren' die als twee druppels waterlijken op de eiwitten van tuberculosebacterieën.

Wauben slaagde erin om door nauwgezet onderzoek te achterhalenwelke volgorde van aminozuren verantwoordelijk is voor dieongewenste activiteit van het immuunsysteem en 'bouwde' een peptide(een eiwit) met exact diezelfde structuur. De hoop van de Utrechtseonderzoekers is dat dat peptide in de toekomst op een soortgelijkemanier kan worden gebruikt als vaccins die tot doel hebben om hetafweersysteem te richten op ongewenste indringers. Het toedienenvan het in Utrecht ontwikkelde peptide, bijvoorbeeld in de vorm vaneen neusspray, zou echter het omgekeerde effect moeten hebben. Hetmoet dan dat gedeelte van het afweersysteem activeren dat deafweerreactie juist remt.

Het geld van Yamanouchi, dat eerder al fors investeerde inUtrechts onderzoek naar de toediening van geneesmiddelen, zal ineerste instantie worden gebruikt om de werkzaamheid van de nieuwepeptide bij proefdieren uit te testen. Volgens Van Eden is er nogeen lange weg te gaan voordat er eventueel sprake is van eenbruikbaar geneesmiddel. "Maar ik ben wel hoopvol gestemd dat datmiddel er komt. En als dat gebeurt, dan hebben we een heel nieuweaanpak van auto-immuunziekten in handen die ook goede mogelijkhedenbiedt om in de toekomst geneesmiddelen te ontwikkelen tegenbijvoorbeeld diabetes en multiple sclerose. Tot nu toe kondenartsen alleen maar de effecten van zulke ziekten proberen teverlichten. De weg die wij met reuma zijn ingeslagen biedt de kansom voor het eerst serieus iets aan het probleem van deauto-immuunreactie zelf te doen. Wij grijpen direct inop de plaatswaar het misgaat. Onze aanpak raakt reuma in het hart."

Erik Hardeman