"Creating a bubble": de wens voor zelfgeorganiseerd onderwijs op het EEC

Het creëren van eigen alternatieven is een logische stap voor wie gelooft dat bestaande stelsels moeilijk te verbeteren zijn. Dat lijkt een groeiend geloof van veel Europese studentactivisten. Inmiddels is een veelgehoorde doelstelling onder studentactivisten het creëren van onafhankelijke, zelfgeorganiseerde onderwijsvormen – vrij van staats- of bedrijfsinvloed en overmatige hierarchie. Het was een wens die veel uitgesproken werd op het European Education Congress (EEC) dat van 25 tot 30 mei plaatsvond op de Ruhr-Universität van Bochum in Duitsland.

Lees hier
de rest van dit verslag op kritischestudenten.nl

Dit congres werd georganiseerd door studentactivisten uit onder
andere Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Italië, Nederland en Spanje,
die elkaar vonden tijdens Europees gecoordineerde actiedagen. Die
actiedagen zélf waren een gevolg van een heropleving van Europees (en
internationaal) protest tegen onderwijsbezuinigingen,
collegegeldverhogingen en de commercialiseringstendens van het hoger
onderwijs. Vanuit deze context ontstond het plan voor een congres
waarin ruimte zou zijn voor kritische reflectie op het hoger onderwijs
en de plaats ervan in de maatschappij. Tegelijkertijd zouden
studentactivisten kunnen bespreken hoe zijzélf verbetering erin konden
brengen1.

Hoewel onder de deelnemers van het EEC de draagkracht voor
voortdurende acties zoals demonstraties en bezettingen nog steeds
groot leek, uitten sommigen de twijfel over de eenzijdigheid van deze
strategie. Naast ‘anti-acties’ tegen bepaalde dingen moesten we niet
vergeten om eigen alternatieven te creeren, werd gezegd. Een
ander gooide zelfs het balletje op om ergens in Europa een autonome,
vrije, onafhankelijke universiteit op te richten, maar ook hierover
bestonden twijfels. Een Oostenrijkse reageerde: “Maybe we could create
our own university, but in that way we would just isolate ourselves
and create a bubble. We wouldn’t change anything in society itself.”

Los van de vraag of de noodzaak ervoor bestaat, lijkt het creëren van
een eigen universiteit (voorlopig) een utopische gedachte. maar wat niet
utopisch is, is het idee van zelfgeorganiseerd onderwijs op
bescheiden schaal binnen bestaande onderwijsinstellingen. In
workshops die de volgende dag plaatsvonden vertelden Italianen van het
actienetwerk Uniriot hoe zij sinds een paar jaar in universiteiten van
verschillende steden erin slaagden om studiepunten op te eisen voor
zelfgeorganiseerde seminars. Soms lukte dit via diplomatieke
onderhandelingen, soms was er een geweldloze bezetting van een
bestuurskantoor voor nodig2. Hun ‘seminari’ behandelen vaak
thema’s die weinig aan bod komen in het bestaande curriculum en
daardoor weinig begrepen werden. Immigratie in Italië was daar een van.
Sommige deelnemers gingen zich vervolgens actief inzetten voor
immigrantenrechten. Van het gevaar van een “bubble” lijkt hier weinig
sprake.

Te vaak wordt in Nederland de VS genoemd als voorbeeldland qua hoger
onderwijs, maar soms kan het geen kwaad; ook in de VS bestaan op
verschillende universiteiten zelfgeorganiseerde, democratisch
vormgegeven cursussen3. In Nederland gebeurt nog weinig,
maar niet niks; in Rotterdam wordt geprobeerd ‘student-run seminars’
te integreren in het officiele curriculum, waarin geprobeerd wordt de
disciplinaire grenzen van de mainstream-economie te doorbreken. In
Leiden pleit een jong collectief ook voor “ruimte voor onafhankelijke
vrijplaatsen voor kritiek en kennisuitwisseling”5.

In Utrecht hebben twee LAS-studenten al eerder aangekaart dat ons
huidig onderwijs te weinig motiverend werkt en toe is aan verandering
met het filmproject “Studeren voor liefhebbers” 6.
Veelbelovend is dat afgelopen januari ons open collectief Kritische
Studenten Utrecht in samenwerking met twee docenten eigen workshops
heeft opgezet met als onderwerp ‘kennisproductie’, waarvoor ook
studiepunten te verdienen waren. Het idee leeft dus wel hier en daar.
Nu nog af van het idee dat verbetering van hogeraf zal komen.