‘Een Central Park voor het USP’

Het park komt in het zuidwestelijke gedeelte van de Botanische Tuinen, op de hoek van de Leuvenlaan en de Budapestlaan. Het park heeft de werktitel Arboretumpark gekregen – arbo betekent boom en een arboretum is een botanische tuin voor bomen. Het gaat een groene route bieden die van het centrum van het Utrecht Science Park naar het Minnaert- en Koningsbergergebouw loopt en altijd voor iedereen vrij te betreden is. Het park is de nieuwe recreatieplaats en heeft een beetje “een Central Park-gedachte”, vertelt Maarten Reichwein, van de Botanische Tuinen die hiermee verwijst naar de groene long in New York. Het park zal - zo is de planning - in het collegejaar 2025-2026 open gaan.

“De Botanische Tuinen vormen door de hekken een barrière tussen de twee gebieden van het USP”, vertelt Jaime Loupatty van Vastgoed & Campus die verantwoordelijk is voor dit project. Om dat te veranderen wordt een deel van de hekken van de tuinen weggehaald. De plaats van de nieuwe omheining staat ongeveer op de plek waar historisch de lijn ligt van de buitenste waterloop rondom het fort. Het idee is om deze waterloop in ere te herstellen.

Eerst moet het park nog verder worden aangelegd. Hoeveel bomen er precies in het park komen, is niet duidelijk, zegt hortulanus Gerard van Buiten: “Het wordt duidelijk geen bos. Het park krijgt open gazons met solitaire bomen en boomgroepen”. Verschillende bomen die vanachter de hekken vandaan komen, zijn onder meer een reuzensequoia ofwel mammoetboom, een Chinese populier en een Spaanse eik. 

“Ook een van de meest zeldzame bomen van de Botanische Tuinen wordt straks publiek”, vertelt Van Buiten. Het gaat om een Picrasma quassioides, in Nederland ook bekend onder de naam Bitterhout waarvan de bladeren in de herfst paars kleuren. Volgens Van Buiten zijn er niet veel volwassen exemplaren in Europa te vinden. “Onze boom is opgekweekt uit zaad waarvan we precies weten waar het in het wild in Korea is verzameld”, vervolgt hij trots. “Het is een mooi en oud exemplaar.” De bomen in het park krijgen elk een naambordje.

Door de bescherming van de hekken rondom de bomen weg te nemen, ontstaat er een spanningsveld tussen recreatie en biodiversiteit. De drie UU’ers zijn zich daarvan bewust. “Toch gaan we proberen beide te verbeteren”, aldus Loupatty. “We moeten op een slimme manier zones maken waar gerecreëerd kan worden”, vertelt Van Buiten, “maar we willen ook dat sommige delen van het park bewust verwilderden, om zo de biodiversiteit te stimuleren.” Welke stukken dat zullen worden, is iets wat de praktijk moet uitwijzen. “We kunnen wel een stuk gras niet maaien voor de wilde bloemen, maar als er tijdens de introductieperiode veel studenten juist daar spellen gaan spelen, hebben we daar niks aan”. Ze kiezen daarom voor “praktijk gericht leren” en gaan plannen bijstellen op basis van ervaringen met het park. 

Circulair Paviljoen
De Botanische Tuinen trekken jaarlijks zo’n 180.000 bezoekers en het vrij toegankelijke bomenpark is dan ook niet bedoeld om meer of minder gasten te trekken. “We willen vooral een plek creëren waar je ook buiten de openingstijden kunt genieten van de tuin”, vertelt Loupatty. De hekken rond de hele tuin weghalen, is echter geen optie. “Die afscheiding staat er onder andere voor de konijnen”, vertelt Loupatty. Konijnen eten veel planten op maar bomen laten ze staan. “Ook zijn er helaas mensen die planten stelen uit de tuin”, geeft Reichwein als extra reden voor het laten staan van de hekken. 

Met de verbouwing, verhuist te zijner tijd ook de hoofdingang van de Botanische Tuinen naar een nieuwe plek. Deze komt dichter bij de Leuvenlaan te staan. Het gaat om het zogeheten Circulair Paviljoen wat al in 2019 werd aangekondigd. In het paviljoen komen naast de hoofdingang ook ruimtes voor bijeenkomsten waarvan duurzame activiteiten voorrang krijgen. Een programmaraad zal toezien op de juiste invulling. De horeca zal ook hiernaartoe verplaatst worden. 

“Dit is het eerste gebouw dat de universiteit speciaal ontwerpt voor een publieke functie”, vertelt Reichwein trots. Het paviljoen moet het gebrek aan binnenruimte in de Botanische Tuinen enigszins compenseren. Op de planning staat dat het paviljoen in 2027 de deuren opent. 
Als het park klaar is en het circulaire paviljoen geopend, wacht er nóg een bouwfase. Het idee is om het park uit te breiden richting de bebouwing. Daarvoor moet de parkeerplaats aan de Budapestlaan verdwijnen. Maar dat kan pas als auto’s elders op het USP geparkeerd kunnen worden. Het universiteitsbestuur moet daar bovendien nog een definitief besluit over nemen. 

De nieuwe plattegrond van een stukje USP. Het afgesloten deel van de Botanische Tuinen licht achter de doorgetrokken waterloop. Het park ligt op de hoek van de Leuvenlaan en de Budapestlaan.