Community Service Learning en de ivoren toren
Begin april was Seth Pollack, hoogleraar Community Service Learning (CSL) aan de Universiteit van Monterrey in California te gast op onze universiteit. Seth is een interessant mens, wetenschapper en spreker. Voor zijn werk in service learning heeft hij zelfs twee maal de White House President’s Award for Community Service in Higher Education ontvangen. In een van zijn presentaties in Utrecht toonde hij een cartoon: een wetenschapper hangt uit het raam van zijn ivoren toren en roept naar een persoon die buiten staat en graag naar binnen wil: ‘Ik kan je niet verstaan. De akoestiek is hier nogal slecht!’
Je kunt zeggen dat CSL een antwoord is op het verwijt dat de universiteit een ivoren toren is vol met deskundigen die weliswaar studeren over maar niet samen met mensen of groepen uit de samenleving. We houden niet erg van dit verwijt en andere verwijten uit sommige delen van de samenleving als zouden we elitair zijn. We vinden ze vaak onterecht. Misschien zouden we toch meer naar onszelf moeten durven kijken, en naar onze verhouding tot de samenleving, en zien of er iets van waar is. CSL biedt daartoe mogelijkheden.
Mijn collega’s en ik ervaren dat in ons onderwijsproject over ‘community engagement’. We hebben in Overvecht en Lombok een ‘Learning Lab’ gevormd waar studenten, docenten, wijkbewoners en lokale organisaties samenwerken om maatschappelijke vragen te bestuderen op zulke diverse terreinen als migratie, werkloosheid, armoede en huisvesting. Wat ik zelf heb geleerd uit onze eigen projecten en van de ontmoetingen met Seth Pollack is dat de kern van CSL ligt in de samenwerking van academici met alle betrokkenen en in het waarderen en serieus nemen van ieders inbreng daarin.
Abstracte, theoretische, kennis is belangrijk om vraagstukken in perspectief te plaatsen. Maar de ervaring en kennis in de gemeenschap zelf en die van deelnemende studenten is van gelijkwaardig belang. Nu blijkt dit moeilijk omdat juist de stemmen en geluiden vanuit de samenleving doorgaans niet doorklinken in de positivistische akoestiek van de academie. Deze wetenschapsopvatting maakt in beginsel verschil tussen wetenschappelijke en alledaagse kennis, ten koste van de laatste. Ervaringen en inzichten vanuit de samenleving worden niet eens kennis genoemd.
En toch hebben wij, als docenten en studenten in ons Community Engagement project, geleerd dat als je iets van - bijvoorbeeld - armoede in Nederland, wilt begrijpen dat je dan ook moet luisteren naar de verhalen van mensen in armoede zelf. Of dat, als je iets wilt onderwijzen over maatschappelijke thema’s, van diversiteit tot duurzaamheid, je ook de ervaringen van studenten hoort te bevragen. En nog een stap verder: het is wezenlijk om deze verhalen en ervaringen, samen met theoretische kennis, als het vertrekpunt te nemen voor een gezamenlijke studie van maatschappelijke vraagstukken.
Seth Pollack heeft een medestander in de Leuvense pedagogen Jan Masschelein en Maarten Simons die stellen dat het ‘samen studeren’ op maatschappelijk kwesties de kern van de toekomstige universiteit zou moeten zijn (2018). Dat noemen zij publieke verantwoordelijkheid. Ze schrijven:
“The public – from the viewpoint of the university and its public study – is not what is located at the end of the production chain of knowledge (users of the produced knowledge, the learners, communities…), but all those in the presence of who we undertake our collective thinking and to whom we are responsible” (p.55).
Wat mij betreft is Community Service Learning niet meer of minder dan een vorm van ‘samen studeren’. Dat is in elk geval wat wij in ons Learning Lab in Overvecht en Lombok met vallen en opstaan proberen te doen (volg op twitter @lablombok). En dat is - hopelijk - wat in het nieuwe CSL project ‘Da Vinci’, onlangs gewaardeerd met een Comenius subsidie, gaat gebeuren. En dat is wat alle initiatieven en activiteiten van Community Service Learning aan de UU kunnen bijdragen om de ivoren toren toegankelijk te maken voor publiek.
Bronnen
Masschelein, J., & Simons, M. (2018). The University as Pedagogical Form: Public Study, Responsibility, Mondialisation. In Ramaekers, S. & Hodgson, N. (Eds.) Past, Present, and Future Possibilities for Philosophy and History of Education Cham: Springer, pp. 47-61.