Kan het niet allemaal een beetje meer ‘tranquilo’

Een week geleden zat ik op een bankje in het Julianapark in Utrecht, als onderdeel van mijn dagelijkse wandelmomentje in dit stukje stadse natuur. Ik hoopte dat dit zou zorgen voor wat meer rust in mijn hoofd. Blijkbaar zag ik er in ieder geval zen uit, want een passerende man zei tegen mij: “Goed rustig aan hè, jullie Nederlanders, altijd zo gehaast, altijd zo druk”.                          

Mentale en fysieke klachten
We raakten kort aan de praat en de man vertelde dat hij zelf vanuit Spanje naar Nederland geëmigreerd was en het Spaanse ‘tranquilo’ mistte in het mooie Nederland.  Zijn opmerking haakte in op een onderwerp dat de laatste tijd vaker door mijn hoofd is gegaan. Namelijk, de drukte en prikkels in de stad en dat de (stadse) Nederlander “druk” een “normaal” antwoord vindt op de vraag “hoe gaat het met je?” Dit roept bij mij vragen op: is het rennen en druk zijn onderdeel van de Nederlandse cultuur (en zijn wij hier trots op), of is het simpelweg een bijkomstigheid van het studeren in een moderne stad, kan dit anders en zouden wij dit willen?

Als ik ervaringen van Utrechtse studenten die op uitwisseling zijn geweest moet geloven, is deze kijk zeker afhankelijk van de cultuur en omgeving. Recent sprak ik mijn nicht die een tijdje in Wenen heeft gewoond en gestudeerd. Zij vertelde mij met een zekere nostalgie dat studenten aan de Oostenrijkse Universiteit meerdere keren per jaar een tentamen mogen maken om een gevolgd vak te halen en dat docenten allemaal een vaste aanstelling krijgen en dus tot hun pensioen passievol en onbezorgd les kunnen geven. Ook betaal je in Oostenrijk, net als in een tiental andere landen in de EU, geen collegegeld.                                                                                                                       
Niet alleen stampen
Ik hoor je al denken “maar hebben studenten dan niet te weinig druk, lappen ze de studie dan niet aan hun laars?” Misschien wel, dat zou ik niet durven zeggen. Wat ik wel weet, is dat in Nederland steeds meer studenten of starters uitvallen met mentale en fysieke klachten. Dit is op lange termijn ook economisch (en sociaal) ongunstig voor de samenleving. Ook vind ik het in de basis niet eens zo krom klinken om externe en financiële druk beperkt te houden en vooral te bouwen op intrinsieke motivatie.

Mijn nicht vond het in ieder geval bevrijdend en ervaarde het als een stimulerende leeromgeving waar studenten en docenten van elkaar konden leren. “Het gaf mij de kans om de stof werkelijk op te nemen, in plaats van te stampen voor een tentamen om daarna een vinkje achter mijn nummertje te kunnen ontvangen en de helft weer te vergeten.”

Rustige stadsparken
Het studeren in een stad als Utrecht zorgt voor veel drukte en prikkels waardoor het soms moeilijk is om te ontspannen. Aan de ene kant denk ik dat ik dit deels onvermijdelijk is in een dichtbevolkte stad. Aan de andere kant weet ik dat ook hier verbetering te boeken is.

Mijn nicht viel het op dat ze in Wenen meer groen hebben, prachtige grote parken, en rijen bankjes door heel de stad waar mensen de tijd namen om te lunchen of een boekje lezen (in Utrecht is het vechten om dat ene bankje langs de Oude Gracht als je even op adem moet komen).

Ik ben ervan overtuigd dat de omgeving de cultuur en mentaliteit van de bewoners weerspiegelt, maar ook andersom: dat de inrichting van de omgeving bepaald gedrag wel of niet stimuleert. Ik denk dat het de mentale gezondheid van studenten ten goede zal komen als ontspannen en onthaasten meer zou worden uitgedragen door de Utrechtse stadsinrichting.

Waddeneiland
Ik vraag mij af in hoeverre de druk en de drukte van het studeren in Utrecht iets is waar ik als individu moeite mee heb, of dat veel meer mensen daar in de huidige maatschappij tegenaan lopen. Soms denk ik “misschien hoor ik gewoon meer thuis op een Waddeneiland.”

Toch zie ik om mij heen ook ontwikkelingen die erop wijzen dat het verlangen naar een rustgevendere stadsomgeving breder gedragen wordt. Toen ik bijvoorbeeld de plannen bekeek voor de herinrichting van de Amsterdamsestraatweg, waar ik woon in Utrecht, viel het direct op dat een van de pijlers is om 2500 vierkante meter meer groen te creëren. Ook brengen ze de maximale snelheid van het verkeer terug van 50 naar 30 km/u.

Ook zie ik dat er meer weerstand is tegen de (financiële) druk die op studenten wordt gelegd. Met effect. Zo wordt vanaf september de basisbeurs eindelijk weer ingevoerd en zijn er plannen om het bindend studieadvies te verlagen.

Ondanks dat we vaak trots zijn op onze 'harder, faster, better, stronger' mentaliteit, zoals de titel van het recente rapport van het Trimbosinstituut het treffend verwoordt, denk ik dat het belangrijk is dat we de aankomende generatie studenten ook meegeven om af en toe af te remmen. Het onderwijssysteem zou dit eveneens meer moeten toelaten. Neem de tijd om even een rondje in het park te lopen, eet rustig wat fruit en knoop een gesprek aan met een willekeurige voorbijganger. Misschien zet jou dat ook aan het denken, zoals bij mij het geval was ik na mijn gesprek met de Spanjaard in het Julianapark.