De Uithof: 'een overzichtelijk gebied met sfeer en een eigenzinnig karakter'

De Uithof: 'een overzichtelijk gebied met sfeer en eeneigenzinnig karakter'

Stedenbouwkundige Art Zaaijer wil dertig jaar'aanklooien' repareren

Ongezellig, lelijk, rommelig. Er zijn weinig mensendie zich lovend uitlaten over universiteitscentrum De Uithof.Stedenbouwkundige Art Zaaijer wordt er af en toe wel eens moedeloosvan. In opdracht van de afdeling Huisvesting is hij al dertien jaarbezig om van De Uithof een functioneel, eigentijds en sfeervolgebied te maken. "We gaan dus niet proberen in een gebied dat in1958 nog lege weide was oud-Hollandse kroegen te bouwen ofboerderettes alsof daar al vier eeuwen lang een herberg isgehuisvest."

Heidelberglaan

Het plan voor de inrichting van de Heidelberglaan en dePadualaan ligt er al acht jaar maar eindelijk, eindelijk gaat hetdan gebeuren. Het wachten was op de busbaan en die wordt nuaangelegd. Er komen allemaal prachtige verhoogde haltes bij. Erkomt een slingerend fietspad van zes meter breed en een voetpad vanzes meter breed. Dat is de hoofdwandelroute. Daarnaast komt er eensysteem van een soort olifantpaden die kriskras door dat gebiedsnijden en die alle looplijnen die er nodig zijn van bushaltes naarhoofdingangen en tussen hoofdingangen onderling mogelijk maken. De'scherven' die dan overblijven worden opgesloten in een hogebetonnen rand waarop je kan zitten. Dat wordt gras met in hetvoorjaar krokussen. En er komen exotische bomen uit de hortus. Datmoeten de ingredinten zijn waarmee de Heidelberglaan echt eencentrumboulevard wordt. Daar moeten gewoon duizenden mensen in dezon op de randen zitten van die scherven, terwijl je daarsoepeltjes over een zacht slingerend fietspad peddelt in deochtendspits. Je gaat er zitten om te lunchen en honderden,duizenden mensen met jou. Zo kan er echt een soort campussfeerontstaan."

Van 1958 tot 1988 is er lukraak gebouwd op De Uithof. Zonderduidelijk plan zijn her en der gebouwen neergezet. Het resultaatwas een volstrekt onwezenlijk gebied waar niemand een lijn in konontdekken. Daarmee was De Uithof een totaal gezichtsloos, sfeerlooszootje geworden... heel simpel. En dat was in 1988 zovergeculmineerd dat iedereen het afschuwelijk vond en er zo kortmogelijk verbleef. We zijn nu dertien jaar verder en in die dertienjaar hebben we geprobeerd om dertig jaar aanklooien terepareren.

De enige kwaliteit van De Uithof die door iedereen erkend wordt,is het landschap. Het Uithof-gebied is een zogenaamdpark-weidelandschap. Weilanden met daarin karakteristieke plukkengroen als het moerasbosje, Fort Rijnauwen, Amelisweerd en dehortus. We hebben gezegd: 'Laten we dat behouden en versterken.'Door geconcentreerd te bouwen in strikt begrensde clusters laat jezoveel mogelijk van het landschap heel. Door middel van groenworden de clusters verbonden, maar ook gescheiden, zodat het nietallemaal aan elkaar groeit tot een vage koek,waarbij de bebouwingzich als een soort olievlek uitspreidt. Binnen de clusters magalles. Buiten de clusters mag niks. Door die geconcentreerde bouwkrijg je als het goed is een soort stedelijkheid waarmee erhopelijk wat atmosfeer ontstaat. Je hoopt dan dat die gebouwen watmet elkaar gaan doen.

Sfeer en gezelligheid

Veel mensen hebben bij gezellig automatisch de associatie metbruin, ouderwets en een beetje viezig. Sfeer zit hem naar mijnmening in karakter en eigenzinnigheid van bebouwing en gebouwdeomgeving. Als iets eigenzinnig is en karakter heeft dan krijgt hetsfeer. We gaan dus niet proberen in een gebied dat in 1958 nog legeweide was oud-Hollandse kroegen te bouwen of boerderettes alsofdaar al vier eeuwen lang een herberg is gehuisvest. Metpiepschuimen nep-eikenhouten schrootjes aan het plafond. DeUniversiteit Utrecht is een eigentijds instituut en ik vind dat zoninstituut een eigentijds stedenbouwkundig plan moet hebben eneigentijdse architectuur.

Dat wil helemaal niet zeggen dat het daarmee sfeerloos is ofongezellig. Integendeel, ik denk dat er al allerlei planonderdelenzijn waaraan je ziet wat het zou kunnen worden. Als je diebinnentuinen van de hogeschool ziet of de binnenruimte en kantinevan het Minnaertgebouw... dat zijn hele bijzondere, helekarakteristieke ruimtes waar het aangenaam vertoeven is en waarmensen ook zeer gelukkig en tevreden mee zijn.

Ik weet niet of je dat gezellig kunt noemen, maar het zijnprachtige ruimtes en zo moeten er nog veel meer komen. Ook buiten.Bijvoorbeeld de Heidelberglaan. Met die nieuwe inrichting zal hethopelijk gezellig zijn maar in ieder geval goed en aangenaam.Volgens mij wordt het in De Uithof eigentijds, aangenaam,functioneel en gezellig!

Botanische tuinen

Overzichtelijkheid is heel belangrijk. Je moet weten waar jebent en kunnen zien waar je naartoe gaat. Daarom hebben we ookbesloten om de ingang van de hortus te verplaatsen. Als je op deHeidelberglaan staat moet je het nieuwe entreegebouwtje zo kunnenzien staan. En er moet een begrijpelijk en verleidelijk voetpadlopen. Nu ligt er overwoekerd kapot asfalt. De plek van de nieuweentree is totaal dichtgegroeid met wezenloze elzenbosjes.Waardeloos. Snoeien en er een prachtig voetpad naartoe leggen datuitkomt bij een leuk entreegebouw. En daarachter begint dan debotanische wereld.

Lui

"Heel veel mensen die op De Uithof werken of studeren zijn nognooit in de Botanische tuinen geweest. Men heeft een grote drang omzich te beperken tot de plek waar men moet zijn. Mensen kijken nietrond, gebruiken de faciliteiten niet die er zijn. Deels is datomdat je dingen echt toegankelijk moet maken. Maar mensen zijn ookwel erg lui. Want als dat pad er dan wel ligt maar het is nietperfect en glashelder, dan komen ze dus inderdaad in drie jaar nietin de botanische tuinen en niet tot bij het moerasbosje. Terwijl zeaan de lopende band roepen dat ze meer groen willen en meerbankjes. Nou de hortus staat bol van de bankjes. Er zijnkwinkelerende vogels en duizend verschillende plantensoorten, maarja, dan moet je er wel even naartoe lopen. Mensen lopen tot vijfmeter van de hoofdingang en als ze daar niet een bank zien dan ishet al heel gauw van: We hebben geen banken."

Bankjes

We hebben een Uithof-bank ontwikkeld. Dat is dezelfde als deUniversity College-bank. De houten oerdegelijke klassieke parkbankmet een betonnen voetje, twee houten planken als zitting en eenhouten plank als leuning. Maar dan vijf meter lang, daar kan je metzijn tienen op zitten. We moeten er gewoon zoveel kopen als ernodig zijn, maar er is nog geen geld voor.

En, om een indruk te geven van de problemen waar we mee te makenhebben: we zijn nu een jaar bezig om een goede houtsoort te vinden.Alle hardhout soorten mag je niet gebruiken. Geimpregneerd hout magook niet meer en voor lakken is geen geld want dat moet elk jaargebeuren. Dus we zijn al een jaar bezig om berhaupt een houtsoortte vinden die voor die banken geschikt is. Die niet teveel bemostzodat iedereen een groene streep op zijn broek krijgt. Daar heeftniemand enig benul van, maar dat is bijna onmogelijk in Nederlandgegeven de strengheid van milieueisen. En dan is er ook nog eensgeen geld.

En het moet hout zijn. We zouden eens met kunststof bankenmoeten komen. Dan worden we met pek en veren tot achter Bunnikverjaagd. Bovendien ziet kunststof er na drie jaar niet meer uit.Het verkleurt en verbrost in UV-straling, en wat heb je dan?

Liefde

Er wordt veel geklaagd over De Uithof en deels is dat terecht.Maar waar ik soms moedeloos van word is dat mensen altijd denkendat wij de schuld hebben. Permanent wordt ons verweten dat wijverantwoordelijk zijn voor de chaos die er is geschapen in DeUithof. Het tegendeel is waar. Wij, dat zijn de afdelingHuisvesting en ik, zijn juist tegen de chaos aan het vechten die erin de eerste dertig jaar is aangericht. Wij doen niets anders danproberen om er iets van te maken.

Ik doe een beroep op de Uithofbevolking nou eens te begrijpendat wij bezig zijn de chaos recht te breien om er alsnog ietsfantastisch van te maken. Het beeld heeft postgevat dat hoofdHuisvesting, Sikkema, een soort nukkige Einzelgnger is die alleenmaar doet waar hij zelf zin in heeft, samen met de mensen van zijnafdeling en met mij als iemand die ook in het complot zou zitten.Onze intentie is gewoon om samenhang in de dingen te brengen. Degebouwen, de infrastructuur, het groen, de voorzieningen... al diedingen moeten goed op elkaar afgestemd zijn wil je van De Uithofeen prettige plek maken. Daar is het stedenbouwkundig plan voorontwikkeld. Met onze oprechte liefde voor het gebied en met eenbeeld voor ogen van hoe we het heel veel beter zouden kunnen makenproberen wij de honderdduizend verschillende dingen die er elke daggebeuren in te passen in dat heldere en gentegreerde geheel. Hetdoel is om daarmee een begrijpelijk en overzichtelijk gebied tekrijgen wat sfeer heeft, wat duidelijkheid heeft en een eigenzinnigkarakter.

Alette van Doggenaar