Actie Utrechtse wetenschappers om klimaattop tot akkoord te bewegen

Wetenschappers van de Universiteit Utrecht organiseerden vorige week een wereldwijde actie om de onderhandelaars van de klimaattop in de Parijs te laten zien dat ze eensgezind zijn over de klimaatverandering. Maar sommige universiteiten vonden de boodschap nog te politiek.

Honderden wetenschappers van zo'n veertig universiteiten over de hele wereld verlieten vorige week hun werkplek om zich achter een spandoek te verzamelen. “We, all the scientists, have done our work. We sit down. It is up to you,”  In De Uithof stonden zestig wetenschappers in de stromende regen achter het spandoek.

De foto's van deze academische actie gaan op dit moment rond aan de onderhandelingstafels in Parijs. Initiatiefnemers van deze wereldwijde actie van academici waren Walter Vermeulen, Sjors Witjes en Pim Croes van het Copernicus Institute of Sustainable Development.  Waarom deden ze dit en had het succes?

Promovendus Pim Croes: “Ons doel is aan te geven dat de wetenschap eensgezind is. We zijn het allemaal eens dat er iets tegen de klimaatverandering moet gebeuren. Tijdens de vorige klimaattop, vijf jaar geleden in Kopenhagen, liep het daarop nog mis. Volgens onderzoeksorganisatie World Resource Institute is er overal consensus dat er iets moet gebeuren om de klimaatverandering te stoppen. Er is eigenlijk bijna niemand meer tegen. Op de republikeinen in Amerika na. En dan alleen nog in de Senaat.”

De Utrechters kwamen op het idee tijdens een conferentie in Barcelona vorige maand waar ze geïnspireerd raakten door een lezing van de Zweedse duurzaamheidsprofessor Karl-Henrik Robert. Robert is de uitvinder van een stappenplan tot duurzaamheid, de Natural Steps, dat bedrijven zoals IKEA, Nike, en in Nederland bij Philips en Dura Vermeer tot duurzamer produceren heeft aangespoord. Een van zijn lessen is dat je initiatieven niet voor je moet houden, maar naar buiten moet gooien.

Zo ontstond het idee dat de wetenschap aan de klimaattop een signaal zou moeten afgeven dat het voor de wereld vijf voor twaalf is. Croes: “Al snel zaten we daar in Barcelona met een groepje een website te maken. We wilden via Twitter en Facebook proberen iedereen te mobiliseren. De boodschap is simpelweg dat het vijf voor twaalf is. We willen verder niets opdragen. We respecteren de onderhandelaars daarin. Toch deden er uiteindelijk universiteiten niet mee omdat ze de boodschap te politiek vonden.”

Tijdens de conferentie, waar zich 800 wetenschappers samen waren, werd het Utrechtse initiatief niet genoemd. Ook via Facebook en Twitter kwam de actie moeizamer op gang dan verwacht. Pas toen Vermeulen en Witjes hun internationale netwerken van collega-wetenschappers inzetten, werden toch tientallen universiteiten gemobiliseerd. Een paar daarvan trok ook de aandacht van de plaatselijke media.

Uiteindelijk is het wel gelukt om de fotocollage aan te bieden aan drie mensen die in Parijs aan de onderhandelingstafel zitten, een Keniaanse politica, een Zweedse duurzaamheidsprofessor en een gedelegeerde van de Verenigde Naties.

“Om eerlijk te zijn was het niet zo'n groot succes als we hadden gehoopt”, zegt Croes terugkijkend. “Om dat echt te bereiken, zou je er een team van vier mensen fulltime op hebben moeten zetten.”

Toch is hij ervan overtuigd dat deze klimaattop gaat slagen. “Gewoon simpelweg omdat het nu economisch voordelig is. Er valt geld mee te verdienen. Dan heb je geen wetenschap meer nodig om te overtuigen.”

Dat de actie minder succesvol was dan gehoopt, heeft volgens Croes ook te maken met het imago van de hedendaagse wetenschapper. “Ik heb mijn hele leven in de industrie gewerkt en ben nu met mijn 65 jaar de jongste promovendus in de vakgroep. Mijn ervaring is dat je imago bij mensen fors daalt als je zegt dat je wetenschapper bent. Dus nee, ik denk niet dat wetenschappers uiteindelijk de doorslag zullen geven. De politici zullen het moeten doen.”