Doe gewoon normaal, terug naar het lokaal

De maatschappij is al maandenlang in de greep van de coronacrisis. In de eerste maanden was het misschien waar dat er met 50 procent van de kennis 100 procent van de beslissingen genomen moesten worden, maar inmiddels is er veel meer duidelijk over het vermeende killervirus.

Nieuwe wetenschappelijke inzichten die belangrijk zijn bij de bestrijding van en het perspectief op het virus komen nauwelijks terecht in het mainstream corona-narratief. Academische instellingen zoals de UU, gaan kritiekloos mee in discutabel regeringsbeleid.

Ik constateer dat de onderwijskwaliteit zonder fysieke colleges drastisch keldert en dat de mentale gesteldheid van studenten en docenten langdurig op de proef wordt gesteld. Verder constateer ik een ernstige vorm van wetenschappelijke tunnelvisie waarbij de volksgezondheid voornamelijk om corona lijkt te draaien en een vaccin als enige oplossing wordt gepresenteerd.

Ik vind dat we het gevaar van corona, bijvoorbeeld als het gaat om het aantal mensen dat eraan overlijdt, totaal overschatten en dat het dus de hoogste tijd is om het (academische) leven weer te normaliseren. Dit kan worden gerechtvaardigd met voortschrijdende wetenschappelijke inzichten over onder meer de afweging van gezondheidsrisico's.  Die inzichten bieden ons een breder en optimistisch perspectief op de situatie, mits we bereid zijn de emotie en ratio terug in balans te brengen.

Tunnelvisie
In het huidige corona-discours mis ik de nuancerende kant van het verhaal. Al een half jaar ligt de nadruk op angst kweken voor het virus en het zoeken naar een vaccin. Ook de UU deed mee aan het creëren van angst bij haar studenten door het plaatsen van emotioneel aangedikte video’s op Instagram, die ons eraan moesten herinneren dat corona nog steeds als een sluipmoordenaar door de samenleving waart. Ik zet hierbij wat nuanceringen op een rij waarvan ik meen dat ze van groot belang zijn bij een rationeel, effectief en bovenal menselijk beleid om de gezondheid van álle burgers zo veel mogelijk te waarborgen. Op basis van wetenschap.

Allereerst is het belangrijk om te weten dat Covid-19 een virus betreft met een mortaliteitscijfer dat in een vergelijkbare orde van grootte zit als een (zwaardere) griep. Dit ligt dus beduidend lager dan de angstaanjagende 3 procent die ons aan het begin is gesuggereerd.

Bovendien had het grootste deel van de overledenen onderliggende aandoeningen en is de gemiddelde leeftijd van een ‘coronaslachtoffer’ 80 jaar, wat bijna overeenkomt met de levensverwachting in Nederland.  ‘Coronaslachtoffer’ plaats ik tussen aanhalingstekens, omdat het niet bekend is of de patiënt aan of met corona is overleden. De dodelijkheid en het gevaar van het coronavirus hoeven dus zeker niet overschat te worden. Al helemaal niet omdat in tegenstelling tot het begin van de crisis er nu meer bekend is over medicinale toepassingen die de mortaliteit van het virus nog meer kunnen verlagen.

Olifant in de kamer
De grootste olifant in de kamer, echter, is de PCR-test waarop alle paniek, extreme maatregelen en inperkingen van onze vrijheid zijn gebaseerd. Deze test is het wereldwijde middel om vast te stellen of iemand besmet is met SARS-CoV-2. Een hoop wetenschappers, waaronder de uitvinder van de PCR-test Kary Mullis (waarvoor hij de Nobelprijs won), zeggen dat de PCR-test niet is bedoeld om virussen te identificeren of een klinische diagnose vast te stellen. Mensen hebben namelijk altijd virusdeeltjes in zich en met de PCR-test kan je elk molecuul zo uitvergroten tot het meetbaar is, maar dat wil niet zeggen dat een persoon ook ‘besmet’ of ‘ziek’ is.

Het is inmiddels ook bekend dat 90 procent van de positieve PCR-testuitslagen sinds mei vals positief is. Dit wordt ondersteund door de enorme stijging in positieve testen de afgelopen weken, terwijl er tot voor kort nauwelijks sprake was van een vergelijkbare stijging in ziekenhuisopnames en sterfgevallen. De laatste week stijgt het aantal ziekenhuisopnames wel weer. Dat komt ook door de start van het griepseizoen, bovendien kunnen dit ook mensen zijn die om andere redenen naar het ziekenhuis moeten en tegelijk ook positief getest zijn op corona. In verhouding tot de hoeveelheid positief getesten, is het aantal ziekenhuisopnames nog altijd relatief laag.

Mensen worden dan ook al opgeroepen een test af te nemen bij de minste of geringste loopneus. Het benoemen van positieve testuitslagen als ‘besmettingen’ is dus zeer misleidend en simpelweg niet correct. Het beleid en de beeldvorming moeten hierop aangepast worden.

Een ander gegeven waar we de afgelopen maanden veel meer inzicht in hebben gekregen is de nevenschade die de maatregelen op basis van een onbetrouwbare testmethode aanrichten aan de maatschappij en de economie. Hoogleraar Behaviour & Performance Management aan de Rotterdam School of Management Michaéla Schippers heeft hierover een helder, doch zorgelijk artikel geschreven onder de naam For the Greater Good? The Devastating Ripple Effects of the Lockdown Measures (2020). Hierin bespreekt Schippers de negatieve effecten van de maatregelen (depressies, verslechterd immuunsysteem, verwachte toename in armoede, etc.) die met wetenschappelijke onderzoeken onderbouwd zijn, in tegenstelling tot de veronderstelde positieve effecten van de afgekondigde maatregelen die geen wetenschappelijke onderbouwing hebben. We moeten ons sterk afvragen of die veronderstelde positieve effecten opwegen tegen de negatieve.

Geen wetenschappelijke consensus
Het lijkt alsof veel mensen voorbijgaan aan het gegeven dat consensus in de wetenschap een zeldzaam fenomeen is, en er dus genoeg wetenschappers zijn met een andere mening dan de wetenschappers bij het RIVM en zij die aan het woord komen in de gevestigde media. Zo verwijs ik graag naar de emeritus hoogleraar Immunologie Pierre Capel die de huidige maatregelen op z’n zachtst gezegd onnodig vindt, omdat ze geen wetenschappelijke fundering hebben en volgens hem eerder averechts werken. Angst en gebrek aan sociaal contact hebben namelijk een zeer slechte invloed op ons immuunsysteem, wat ons verdedigingsmechanisme is dat we juist extra nodig hebben om ons tegen virussen te beschermen. Daarnaast vindt hij het vaccin kansloos, wat hij beargumenteert in een collegeserie die beschikbaar is op YouTube.

Ook de klinisch ethicus Erwin Kompanje van het Erasmus MC levert kritiek op de coronamaatregelen. Volgens hem zijn de meeste ‘coronaslachtoffers’ mensen die in de daaropvolgende drie maanden waarschijnlijk toch al zouden overlijden en moet men misschien gewoon accepteren dat Covid-19 één van de doodsoorzaken is van homo sapiens. “Van leven ga je dood.”

Daarenboven kan ik nog minimaal duizend andere (huis)artsen en specialisten aanhalen die in een brandbrief hun zorgen hebben geuit over de proportionaliteit van de maatregelen om de verspreiding van het virus in te dammen. De artsen vinden de verantwoording van het kabinet ‘schokkend’ als de collaterale schade die de maatregelen met zich meebrengen, zoals Michaéla Schippers ook in kaart heeft gebracht, wordt meegewogen. Waarom horen we deze kritische geluiden niet terug in de discussie rondom het virus? Waarom horen we al een half jaar slechts een eenzijdig verhaal over corona en waarom bieden academische instellingen zoals de UU geen alternatieve visies en meer nuance gebaseerd op feiten in plaats van angst gebaseerd op irrationaliteit?

Mentale gezondheid
Hoe nu verder? Ik pleit voor het aannemen van een rationele houding ten opzichte van het coronavirus en het gevoerde beleid, door middel van een holistisch perspectief op wat ‘volksgezondheid’ inhoudt. Gezondheid omvat meer dan alleen de fysieke dimensie, laat staan Covid-19. Mentale, sociale en economische gezondheid zijn voor individuen en maatschappijen eveneens van levensbelang, en mogen dus geen kind van de rekening worden. We kunnen na een half jaar best de balans opmaken van de gemeten positieve en negatieve effecten van de maatregelen en hierop nieuw beleid baseren.

De voortschrijdende wetenschappelijke inzichten geven weinig reden waarom we niet gewoon terug de collegebanken in zouden kunnen. Het is dan ook des te kwalijker dat er nu in de maatschappij een sfeer wordt gecreëerd dat het helemaal de verkeerde kant opgaat, omdat dit gebaseerd wordt op positieve PCR-testresultaten die geen klinische betekenis hebben.

De mentale gezondheid van de bevolking is de afgelopen maanden zwaar door de media onder vuur genomen met het elke dag vermelden van sterftecijfers, beeldvorming met irrelevante foto’s en video’s en aangedikte emotionele verhalen. Aan dit laatste heeft de UU ook deelgehad, wat ik zie als een kwalijke angstcampagne. In de afgelopen jaren waren er ook hevige/hevigere epidemieën, zoals de groep een jaar terug met duizenden slachtoffers als gevolg. Ik kan me in ieder geval niet herinneren dat er de afgelopen jaren zulke ernstige paniek en angst is gezaaid. Het leven kent nou eenmaal risico’s, en die risico’s wegen we op basis van gezond verstand af. Zo hebben we dat ons hele leven al gedaan, want anders zouden we nooit meer ons huis uit durven. Daarom vind ik: doe gewoon normaal en terug naar het lokaal.